بزەی سانینە saanen goat

بزەی سانینە  saanen goat 

ئەژناسای:

بزەی سانینە بزەو تایبەو شۊتینە،یانی بڕێ فرە شۆت بەرھەم مارۆ، بە سویسری ماچاش پنە "سانن، بە ئەڵمانی  ساننزیج، بە فەرەنسی  شیفر دی جیسینا " ،ژیوگەی بنەڕەتیش گێڵوە پەی ناوچەو ساننتاڵ و وەرپڕو سویسرای،پاینو کانتۆنو برنی، یام ( دۆڵەو سانی  saane valley ) وەرو ئانەی شۊتی فرە مدۆ ئتر وەڵا بیێنەو فرەو وەڵاتا جەھانیرە، ماچا دلۍ زیاتەر جە 80 وەڵاتانە ھەنە، و نزیکەو نۆسەد ھەزار سەرێ بزێ سانین  ھەنێ جەھانەنە و چواردە ھەزاریش ئینای سویسرانە.

ئەرمانە:

بزەی سانینە گەورەترەین جۆرەکاو بزێنە  سویسرانە،(  80-94 سم بەرزی،60-85 کیلوێ قورسی)    (سابرین 90 سم  بەرزا،  بزە 80 سم بەرزەنە ،سابرین 85 کیلو قورسا، بزە 60 کیلوێ قورسەنە ) ، پۆسش چەرمەن، مووی کوڵو چەرمە، بەعزێ جاری خاڵێ سیاوێش چنەنێ،هەرپاسە  فرە ڕەنگیچ هەنێ وەلێ کەم، فرەتەرو بزەو ساننی کۆڵێنێ (بێشاخی) وشاخداریچشا هەنی ، گۆشێش قوتێ و بەرزێ پەی وەری مدیا ،قەپۆسەو چڕوچەمش ڕیکو راسا یام کەمێ لوان دلێرە قوپیان، گواننانەش گەورێنەو ملش کەمیوە دریژو بەرزا.

بزەی سانینە یوەنە جە بزە شۆت فرەکا سەرو حاسو جەھانی، ڕوانە "3.8 کیلوێ " شۆت مدۆ، لانو کەمو بەرھەمو شۆتیش جە دەورەو شۆت دایشەنە ( 838 کگم ) کیلوێ شۆتا،  ساڵێوەنە  264 ڕوێ سەرو یۆی شۆت مڎۆ،   یەرێ مانگی شۆتش نیا چەنە ئادیچ وەختو تگەگرتەیو بنەراو ئاوریشەنە،ئننا ھەمیشە شۆتش ھەن ( %3.2 چەربی و %2.7 پرۆتین) ش چەنەن.

بزەی سانینە پەی وەی کەردەی دلۍ گەلەبزی فرەینە مەشیۆ، بە تاقمی گولانە حەز کەرۆ بژیوۆ، وەرگەو تیشکەو ڕۆجیاری و گەرمای فرە کەم گێرۆ،چون پۆسی چەرمە خارشت وەشکەرۆ، دماتەر بۆ بە زەخم و ھەوکەردەی ،یانی مەشۆ سێبەرینە بۆ وەرزو هامنینە،  ئانەیچ مزانمێ جە ھەورامانیچ بزەی چەرمێ و سورھوڵە وەرگەو وەرتاوی و گەرمای مەگیرۆ بەعزێ گیواو ھەنە ئەگەر وەراش خارشت دارا ،گردو گیانیش وریۆ بەتایبە بنەو کلکیش خارشت کەرۆو ورنۆش و بۆ بە زەخم و ھەوکەردەی و ئاخرەکەش کرمۆڵ بۆنەو کرمی مداشەنە.

گیواوێ ھەن خارشت دارا لاو ئێمە ھەن پەنەش ماچا (سڕناتک ) ھامنێنە مزیۆھەتا پایزێ سەوزا و ولی کەرۆو تۆم گیرۆ ،بنارو دەشتو پاینو کەشەکاوە مزیۆ ( بە واتیارێ تایبە باسو ئی گیواویمە کەردەن ).

واردەو بزەو ساننی  هەر پیسەنە بزەو مەیەو لاو وێما جەهەورامان،گیواو،گەڵاو درەختی، دانە ،یانی کریۆ واچمی ئی بزێ متاوۆ جەهەورامان بژیوۆ، هەرپاسە وێش ئاردەنەرو گونجیۆ چەنی ژیوگەو فرەو وەڵاتا جەهانی .

زاو زێ: بزەو ساننی ساڵێنە یەک جار مزۆ بەچکێ یام  دوو بەچکێ مارۆ، ئەگەر واردەو یاگیش خاسە بۆ سەمەری زیاتەر مدۆ جە شۆتی و بزڵا.

گەوڕو یاگێ ژیوای : بزەی ساننە  فرە حەزش جە سێبەرێن و وەرگەو گەرمای مەگیرۆ

د.ناجح گوڵپی 21/9/2017  یەکەم ڕۆ پایزی

سەرچەمە:

http://www.roysfarm.com/saanen-goat/

http://articles.extension.org/pages/19284/goat-breeds-saanen