گەڕی پۊسو بەشەری ( mange in humans ...scabies )
نەوەشیێوە پۊسین توشو بەشەری بۊنە ،نیشانەکیش خارشت،
سوربیەیەو،کەچېوکڕێشە، مووڕیزای،ئی نەوەشیە توشوو فرەو ئاژەڵە کۆییو لینیەکا بۊنە،
تاومۍ واچمۍ یۊن جە نەوەشیە هامبەشەکا ئاژەڵیو ئانزانی، کە جە ئاژەڵۆ فاڕیۆوە
پەیما،یانی ئەسڵنە نەوەشی ئاژەڵین.
ھۊرکارو نەوەشیەکەی:
ئی نەوەشیە بە ھۊرکارو جۆرە ھەشپشێ گولانیوە(mites ) (sarcoptes scabies ) ڕووە مڎۊ کە بەچەم مەوینمێش،ئننە وردەنە،مەشۊ بە
وردوین تەماشەش کەرمۍ ئیجا دیارەنە،ملۆنە چېرو پۊسی، ئتر پۊس خارشت کەرۊ ،وریۊ،
سوربۊوە،دماو ئانەی مووەکێش گنا.
چەنی
ئانزان توش بۆنە؟ ئەگەر تێکەڵی ئاژەڵی نەوەشی کەرۊ ،یام جە ئانزانێوە تەری
نەوەشیوە توش بۊنە،ئی نەوەشیە پنەیچش ماچا (scabies ) سکابیس، چارەسەرو ئی
نەوەشیە ئاسانا ،مەشۊ یەکسەر بلی لاو دکتۆرو پۊسی تا چارەسەر بنویسۊ پەیش
نیشانۍ
نەوەشیەکەی جە ئانزانەنە:
وەختێ
ھەشپشە وردەکۍ ملۊنە پۊسو بەشەری دماو یەک مانگی نیشانۍ نەوەشیەکەی بەرگنا،بە
ھۊرکارو کەم بیەو پڕۆتینی چېرو پۊسینە چون ھەشپشە وردەکێ وەراش، چنی پیسی(
گووکەردەی) ھەشپشەکا بۆ بە نونگەو وریایو خارشتی، ھەشپشةکۍ ماوەو (10-17) ڕویشا
گەرکا تا بلانە چێرو پۊسی، دیارتەرین نیشانێش :
( خارشتێوە فرەو پۆسی بەتایبە شەوېنە ، کڕێشو کەچێ
ورمڎۆ وەختێ ورنیش، پۊس سوربۊوە یام ڕەنگێوە مەیلەو بوڵینە ،بە نونگەو گێڵای
ھەشپشە مێڵەکۍ دلۍ پۆسینە، وەختێ گەرەکشا گەرا بنیۆرە، بەعزێ جارێ بلۆقی گولانیچ
پەیدا بانە).
ئی هەشپش
حەزشا جە توشکەردەو یاگە چڕچەکا پۊسین،پېسەو ( چڕچۍ گلکەودەسی، بنھەنگڵ، سینە،
دلێشانە، بنڕانو دلۍ گەڵا، یەرژەنەو دیمو دلێ زەنگۊڵی، چېرو پەیا ) ھەرپاسە
زاڕۆڵێچ توشێ با ( مل،چروچەم، لەپودەسی،چېروپەیا).
گەڕی پۊسی
چەنوو چن نەوەشیوەتەری تێکەڵۍ با یانی ئەو یۊی مشا ، تاقیگەنە و بەئەزمونی تایبە
جیشا کەرمێوە جە یۆترینی پېسەو ئی نەوەشیا ( ھەوکەردەو پۊسی dermatitis ،
ئەکزیما
eczema ، نەوەشی کەڕۍ پۆسی (کەچەڵی) fungal infections ،
گەستەو مەشولەی یام ھەر مورانێوە تەریbites insect)
وێپارىزنایو
چارەسەر : وەختێ ملمۍ دلۍ ئاژەڵی نەوەشی مەشۆ فرە ھاگادارۍ بیمۍ جلۍ تایبێما
پۆرەبا و دمایی وەژمێشا،ئەر دەسما تلنا پۆوە دمایی بە زەریفی دەسوپلما شۊرمۍ، ئەر
توشېچ بیمی مەشۆ خیرا سەردانو دکتۊری کەرمۍ.نمەبۆ جلو بەرگو کەسیوە نەوەشی بەکار
بارمۍ، پەی چراسەری سەردانو دکتری تایبەتو پۊسی کەری،چارەسەرش پەی منویسو (مەڵھەمێ
دژو مشەوەرەکەی "ھەشپشەکۍ) پیرمسرین،شووێنە یاگێ خارشتەکەیش پنە ناوی، چنی
جۊرە حبێ پەی واردەی (اڤرمکتین) کەنمازۊ نەوەشیەکە زیاتەر وەڵا بۊوە،وەلێ تەنیا
گەورە متاوۆ ئی حبا وەرۊ پەی زاڕۊی مەشیا.
د.ناجح
گوڵپی 7/9/2017 ھەورامان
