کەرەمتوو کێشتەی

کەرەمتوو کێشتەی یانی گزرە درونای بە کەرەمتوو، گزرە گیواوی وەھارە نمازی ئاژەڵ بلۆنە دلێش تا خاس باڵا کەرۆ ،گرد جۆرە گیواویش چنەن، یانی دۊلەمندا بە جۆرەھا ڤیتامینو ڕیشال، مانگەو پەنجی گیواو گوڵ و تۆم کەرۆ  وەختی مێ پنەش ماچا (گیواو گەنان) ئی وەختە مەشۆ گیواوەکەی دروونی، گیاوەکە ھەکە وشک بی و کۆیا  پنەش ماچا گزرە، گزرە جە سمەرا خاستەرا جە بارو دۆڵەمەندیش بە  ڤیتامین و پرۆتین ڕیشاڵ ..ھتد  پەی ئاژەڵی.

کەرەمتوو دەمێ درێژ و تیژش ھەن مەترێ زیاتەرا کەمێ چەمیانۆ و لارا ڕوەو دلێ، و دەسیوە دریژش ھەن ئینەو دەسەو خاکەنازی، بەپێوە کەرمتو کێشیو، ھەرجارێ زیاد جە یەک مەتری وەردەمو وێش پاکۆ مدۊ  و گیواوەکە گنۆ زەمین و مێ ئیلاوە،ھەڵبەت کەسێ تەر ھەن گیواوەکەی کەرۆ "مڵۊ" یام  مڵوە، کەرەمتوو کێشتەی  بەگەل کریۆ یانی چوار تا دە کەسێ بەشدارێ  با پەی درونای گزرەی.

کەرەمتوو بە  تەوەنێ تایبەتە تیژ کریۆ  وەختوو ھەرمانېنە ،وەلێ وەڵتەر بە ھەسان تیژ کریۆ، دەسە درێژەکە داریوەش پۆ بسیان  دلێڕاسەنە پەی ئانەی دەسی چەپش پۆگیری و خاستەر کۆنترۆڵش کەری وەختو گیواو بڕیەکەینە.

مڵوەکێ دووی تا یەری ھەفتی  زەمینەنە مەناوە تا خاس وشکێ با، دمایی کێشە کریا یاگیوەنە گرد کریا  بە لاسە، لاسێوە یام چن لاسێ  دروسە کریۆ ،ئادیچە مەنۆوە تا  پایزێ یام وەختێ گەلاوێژ گنۆ یام ھەروەختێ ساحیبەکەش پەردەچیۆش  گەرەش کەرۆ و بەرۆشۆ  یانە کەرۆش کاڎان.

زەمانو زووی گزرە بە  گاو گەرە ( گاویت،گاوھیت و نۆبەنە)  بەسیان گەرە  یەرێ تا چوار گاوێ پیوەرە ،شاراو گزرەی پێسە گەنما  ئەوەجە نمەکرۆ بلۆ خەرمان ،ھەر یاگێ وێشەنە  بە سێلکە  وەڵا کریۆوە ئیتر گاوەکا بەسی یۆوە و کەسێ یام دوێ خورا گاوەکا، کەسیوەیچ دەورو گەرەکەینە سوڕیۆوە  " وەردو پەڕەناو"  کەرۆ  ،یانی گزرەکەی وروێڵنۆ و گلیرش کەرۆوە ئەگەر پژگیۆ، وزۆشۆ چێرو قاچا گاوەکا، گاو و سەرپەڕی فرە مانیۆ وەروئانەی فرەتەر خولیوە،وەلێ  "گاو و بنەی" ھەر ئینا یاگێ وێشەنە جوڵیۆو خولوەرۆ، پەی وێش  مەجال و واردەیچش ھەن، ئەوسا ھەرکەس  فرە وەربیێ و تەمەڵبێ جەھەرمان وکارەنە و خیش و زل بیێ  پنەش واچینی  ئەجۆ گاو و بنەیا  ھەر وەرۊ و موسو.

گاو گەرە فرەتەر شەوێنە  کریان چون شەوێنە فینکا  ھەم گاوەکێ و ھەم کریکارەکی کەمتەر مانیا، گەرە بازێ جاریچ بە ھەسەری کریان ،وەلێ گەرەو ھەسەرا فرە نارەحەتا چون ھەسەرە جە گاوی ئازاتەرو جالاکو خیرا تەرینی،یانی چل تا پەنجا سالێ چێوەڵتەر ھەورامانو فرەو یاگا کوردەسانی پی جۆرە گزرەو  گەنمو یەو کوینی.

 چی دمایۆ تراکتۆر پەیدا بی ،پەی کاڵای زەمینی،چنی ئانیەچ چیوێش چنی بێ بەسیش دماووێشۆ پەنەش واچینی "چان" ئی چانە چوارگۆشەبی سەرۆ بەتەختی پۆژیابیرە ،چێرۆ دوێ ریزی تەوەریش پۆبینی پەی کوای  گەنم و یەو و  گزرەی و چیوی تەریچ ،دماتەر  دەراسە پەیدا بی، ھەتا ئیسەیچ دەراسە ھەن، وەلێ دەراسە  قاشاخ و  کرشەو  سروت و گەنمەکا نەکوێ، وەروئانەی چیوێ تەر پەیدا بی  پەنەش واچینی " ھەباشە"  سروتەکەش کەرینی دلێرە وردش کەرێ و بێ بەسمەری،،ھەرپاسە گزرەیچش پەنە  ورد کەرینی، بەسیڵکە  گزرەکەی کەرینی دەمەکەیشەرە دلیوە  چن ڕیزێ تەوەری تیژیش چنەنی وردو ھانش کەری و چەولاوە بە بۆریوە  فڕش دی دورو ویشۆ، ئیساتیچ ھەباشەی خاستەر ئامان یەکسەر سمەرەکا کوۆ،گزرەکەی کۋو کەرۆش دلێ عەرەبانەکەو ویش  بەرۆش یانە پەی ساحیبەکەیش.

جاران گزرە و سمەر  بە بارو وەلاخی  ھەرو ھەسەر بەردەنشاوە دەگا  گزرەکە کریان دلۍ "ڕەشکەی" دووێ ڕەشکی بارو ھەری یام ھەسەرین ،و کەردنشا دلێ کادانی، قەڵاڕۆچنەرە کریان دلێ کادانەکەی سەرو بانیوە، زمسانینە وارۆ بەرەشا کەردەنۆ و بەرشا ئاردەن دانشا بە ئاژەڵەکەیشا.

 گزرە  ،کەرەمتوو....سمەری..گاوگەرە،گەرەوھەسەرا...مڵوە، لاسە، گاویت،گاو و بنەی، وەردو پەڕەناو... چان،ھەباشە. ڕەشکە قاشاخ،سروت، کرشە

  د.ناجح گوڵپی 

ھەورامان   28/6/2017