ئەنفال ANFAL

• 
  ئەنفال گەورەترین تاوانەن کە ڕژێمو بەعسی فاشیستی دەرهەق بەگەل و کوردی جەباشورنە ئەنجامش دان،سەدامی ڕەگەزپەرست وەر ئانەی پاساو بدۆ بە هێرشە دڕندانەکاش نامێ ئەنفالیش بەکار ئاوردە،تاکو خەڵکی نەفام و دەولەتە عەربی وئیسلامیەکاش پەنە خڵافنۆ واچۆ ئی میللەتە کە دلێنەبەرمێش کافرو بێ دینا ،چاوەختەنە ئی هەرمانێشە پەی لواسەر بە ئاسانی وەر ئانەی گردو جیهانی و بلۆک و ڕۆژئاوای و ئەمریکا پشتگیری جە عراقی کەرێ دژو ئیرانی کە نوێنەرایەتی پانئیسلامیزمی کەرێ ،هەرپاسە عراق ماوێ فرە بێ داخەش دڵەنە بێ کە تۆڵە و سەدان ساڵەیش بە گەلو کوردی مجۆ،چی وەختەنە گەرەکش بێ ئی تاوانە گەورێ چەنی تەپو تۆزو گەرمەو جەنگیو بەین وعراق و ئیرانینە گم بۆنەو پەردە پۆشەش کەرۆ پێسە تاوانەکا تەریش بەرەکا جەنگینە،سەرو بەندو شالاوەکا ئەنفالی وەختێ بێ کە ئیران وردەوردە بەرەکا جەنگینە جە باشوور وعراقی خەریکو پاشەکشەی بێ وەچێر بەچێر دەولەتا جیهانی زۆرشا ئاردەبێ پەی ئیرانی کە مشۆم سوڵحەکەرۆ چنی عراقی  وجەنگ مدرنۆ،جونکە جەنگ فرە تولش کێشتەبی کە ساڵە و(22/9/1981) دەسش پەنە کەرد جە (8/8/1988) مدرا بەپاو ڕێکەوتەو نەتەوە یەکگرتوەکا،ئیتر سوپا و عراقی ویش بەسەرکەوتە زانێ  هار بیەبێ  کەوتەنە گیانو گەلو کوردی،فرەو سوپاکەیش دەسش بەتاڵ بی،بەهاوکاری زۆڵە کوردەکا نەخشەو دلێنەبەردەی ناوچە ئازادکرایاکا چێرو دەسەلاتو پێشمەرگەیش کێشت،پی جۆرە سپاو عراقی بەپشتیوانی هەمجۆر جە دەبابە ی وتۆپخانە.فڕۆکەی جەنگی و کۆپتەر،جەکی کیمیاوی  قوەتی سەربازی دەسش کەرد بە هێڕش،ماوەو (198) ڕوێ بە هەشت قۆناخێ جە (23-2-1988 تاکو 6-9-1988) .جیاوازی  ماوەی  فرە هەن بەینو ئەنفالی یەک تاحەوت چنی ئەنفالو هەشتی ،سەرنجە دەیمێ ناوچەکا چێرو دەسەلاتو یەکێتی بە (187) روێ تەمامیان،جونکە بەرفراوان بێ  و هێزی کەمتەر بەکار ئامان بە بەراودر چنی کۆتا قۆناخی،بەلام ئەنفال و هەشتی کە پەی ناوچەو بادینانی بێ بە (13)  ڕوێ تەمامیان کەچێرو دەسەلاتو پارتینە بێ ،جونکە هێزێ سەربازی یەکجار گەورە و فرە بەکار ئاما پەی گرتەی ئا ناوچا ،کە دماو مدرای جەنگ و عراق ئیرانی بێ سپاو عراقی بەتەمامی دەس بەتاڵ بی ،زیاد جە (200)هەزار سەربازێ و(171) فەوجێ جاش خەفیفە ،چەنی زیاتەر جە (100)یەکەی سەربازی تەرێ جە کەتیبە دەبابات ،تۆپخانە و مەغاویرو هیزی تایبەت و ،کیمیاوی و،،،،هتد                             مشۆ یەقینێ بیمێ سوپاو عراقی چنی گردو قۆناخەکا شاڵاو ئەنفالی شان بەشانو چەکی ئاسایی جەکی تایبەتش بەکار ئاوردەن کە جەبەڵگەنامەکاشەنە بە (العتاد الخاص)نامێش بەردەن  واتە چەکی کیمیاوی ،ئیسەیچ فەرماودێ بەکورتی قۆناخەکا ئەنفالی باس کەرمێ پەیتا.

  قۆناخ و یەکەم و ئەنفالی:

  نیمەشەو (23-2-1988) دەسش پەنەکەرد پەی سەرو دۆڵ و جافایەتی وسەرگەڵو و بەرگەڵو، بارەگاکا سەرکردایەتی یەکێتی نیشتمانی کوردسانی ناوچە ئازاد کرایاکا ،کە نزیکە و(150) لادەگێ بێنێ،وە جە (19-3-1988)دمایش ئاما،ئی  شالاوە بەسەرکردایەتی لیواڕوکن سوڵتان هاشم  فەرماندەو فەیلەقویەکی ،هەروەها بەبەشداری  لیواڕوکن نوعمە فارس المحیاوی فەرماندەو فەیلەقو پەنجی،وە بەسەرپەرشتی راستەوخۆو فەریق ڕوکن عەدنان خەیرواللای وەزیرو بەرگری ،و عەلی حەسەن مەجید وەرپرسیارو بیرۆ و باکور ی حیزب و بەعسی،فەریقی ڕوکن نزار عەبدالکریم خەزرەجی سەرۆک ئەرکان و سوپاو عراقی، و فەریق ڕوکن حسێن ڕەشید تکریتی یارمەتی دەریوسەرۆکو سوپای پەی ئۆپەراسیۆنەکا،و لیوا ڕوکن سابیر عزیز الدوری بەڕیوەبەرو هەواڵگری سەربازی گشتی،عقید فەرحان موطلەگ جبور ...گردیچشا چێرو چەمداری و ئاگاداری سەدامی فاشینە بێنێ..(چێگەنە پێوست مەکەرۆ کە نامێ یەکە سەربازیەکا بنوسمێ..هەرپاسە ئا سەرکردێ کە نامێم ئاردێنی سەرۆ جەگردو ئەنفالەکانە هەمان دەورشا هەن تا کۆتایی).......ئەنفالو یەکی (77) فەوجێ جاش خەفیفە بەشدارێ بێنێ،وە جەبەڵگە نامەکانە نامێشا هەنە جەریدەو سەورەی ،عراقی ،هتد.هەر دماو کۆتایی ئەنفالو یەکی سەرۆک جاش و موستەشارەکێشا چرێێ پەی بەغدایو (نۆتی شووجاعە) شا ورگرت ،کەسەدامی کەرد یەخێشارە،،،، ‌هێرش وپەلامارو بەعسی دڕندەی چەنی خائینە کوردەکا  جە نۆ قٶڵێوە دەسش پەنەکەرد ،چن یاگێوە جەکی کیمیاویش بەکار ئارد  پێسە (دەگاو شاناخسێ) ،جەماوەو مانگێ جەنگی دەسەویەخەینە کە هێزو پێشمەرگەی وەراوەر داگیرکەری کەردش  زەرەری فرە یاوا دوژمنی،بەلام دماتەر شۆڕشو پیشمەرگە یاگێ و بارەگا کا ویشا چۆڵ کەرد جونکە وەرگەو هێزو فرەی دوژمنی و چەکی کیمیاویش نەگرت،بەپاو سەرچەمەکا شۆڕشی (بەیاننامەو مەکتەب سیاسی ی.ن.ک ی (60) پاێشمەرگێ شەهیدێ بێێنێ،هەرپاسە سەرجاوەکێ تەرێ ماجا بەگشتی  نزیکەو (600) شەهیدو بریندار بیەن جەڕیزکا پێشمەرگەیو خەڵکینە،چەنی کاول کەردی گردو دەگایەکا، وە زەرەرو زیانو دوژمنی زیاتەر جە (8000) کوشتەو بریندار بیەن کە چوارسەدەکەسێشا ئەفسەرێ پلە بەرزێ بێنی،بەپا و موقابەلەو  قسەکەردەی سەرکردە سەربازیەکا پەی ڕۆژنامەکا جەمهوریە وسەورە..هتد،،واتەنشآ خەڵکی سڤیلو لادەگاکا هەرکەس تەسلیم بەسوپای بیەن دماتەر بەردەنشا مەنزومەو ئیستخباراتی شەرقی ئینجا ڕەوانەو مەکتەب تەنزیم شمال ی کریان پەی لاو عەلی کیمیاوی ،،ئیتر دماتەر بەردەنشا پەی یاگێ نادیاری و زیندەبەچاڵ کرێنێ،،شایەنو باس کەردەیا  سوڵتان هاشم وەرئانەی کە بەئازایانە هێرشو ئەنفالیش ئەنجام دان جەلاو سەدامیوە  چوار مەدالێی ئازایەتی (وسام الڕافدین) ش ورگرتێنێ جەنی یەک نوتی شوجاعەی ،هەرپاسە سەرکردەکێ تەرێچ،،

  قۆناخ و دووەم و ئەنفال ی :

  قۆناخی دوەم و ئەنفالی بەسەرکردایەتی لیواڕوکن ئەیاد خەلیل محمد البیاتی   و سەرپەرشتی راستەوخۆو عەدنان خەیرواللەی ،جەنی سەرکردەکا تەری کە ئەنفالو یەکی بەشدارێ بێنێو نامێما واتێنێ.پەی سەرو ناوجەکا چێر دەسو پێشمەرگەی جە (قەرداخ،بازیان ،سەنگاو،دەربەنیخان،زەرایەن و عەربەت) کە نزیکەو (92) لادەگێ بێنی،کە وێرەگاو 22-3-1988 دەسش پەنەکەرد و تا (2-4-1988) ش خوایانا،وەروئانانەی  گردو هێزە جەنگ کەرەکا مەڵبەندو یەکی ،ی.ن.ک لوابێ پەی جەنگ و سەرکردایەتی یانی ئەنفال و یەکی،تەنیا پێشمەرگەو بارەگاوو  دەزگاکا مەنەبێ ناوجەکەنە،وە هێزو پیشمەرگەو لایەنەکا تەریچ ،(پارتی و بزوتنەوە) ئی دوە هێزێ تازە ئامێبێنێ ناوجەکە دماو ئاشتەوایی پارتی ویەکێتی ،شارەزایی نەبێ ناوجەنە،ئەنفالی دوەم جە حەوت قٶلێو هێڕشش ئارد پەی ناوجە کا چێر دەسو پیشمەرگەی،چندین یاگێ جەنگی دەسویەخە کریا بەلام بەهۆو بەکار ئاردەی جەکی کیمیاوی پەی دلێ دەگاکا جەیەکم وێرەگاو جەنگی  داش دەگاو سێوسێنانی دماتەر داش دەگاکا دوکان،دوکەرۆ،بلکان.بەلەکجاڕ،تەکیە ...هتد..هەلبەت وێم پێشمەرگەبیناو ئاگادارو ئی بەکار ئاردەی جەکی کیمیاوی بیەنا ،دەگاو سیوسێنانی زیاتەر جە (67) کەسا مەدەنی شەهید کریا تەنیا یەک پیشمەرگە شەهید بێ ئادیچ خەڵکو تەوێڵێ هەورامانی بێ بەنامێ شەهید نەریمان ی کە پێشمەرگەو بەشو کۆمەلایەتی بێ لاو کاک شەوکەت تەوێلەیی،دماتەر پیشمەرگێ تەر شەهیدبێ بەنامێ هۆشیاری جە دەگاو بەلەکجاڕی،، وەزیاتەر جە (200) کەسا مەدەنی بەکیمیاوی برینداربێ بەگازی ئەعساب،خەسەخانەو مەڵبەند ویەکی دەورێ کاریگەرش بێ جە چارەسەرکەردەو بریندارەکا  وە یۆ جەدکتۆرەکا وێم بێنی ،هیچ بریندارێ نەمەردو گرد خاسێ بیێ،وئیتر خەڵکو دەگاکا حەیبەتیێ کیمیاوی گرد چۆلێ بیێ،  ڕوەشا کەردە شار  بەعزێشا درێێ دەسو ئیستخباراتیو بە پوڵ ورەشێی و ئەنفال کرێیێ بەعزێچشا لاو قەوم وکەسوکاریشاوە پەنا درێێ ،زیاتەر جە (22000) کەسێ مەدەنی چی شاڵاوەنە دەسگیرو ئەنفال کرێێ ،چۆڵ بیەی دەگاکا فرە کاری گەریش بێ سەرو ورە پێشمەرگەی.شاڵاو و ئەنفالی دوەمی هاوکات بێ جەنی هێرشو ئیرانی پەی سەروهەلەبجەی،ئیتر پێسە ڕۆحەشریش سەرئامابێ ،گرمەو تەیارەو تۆپی مردایش نەبێ،ئەنفالو دوێنە بەهەمان شیوە وئەنفالو یەکی  جاشە کوردەکیشا ئاردێ پەی ئێگەی دماو کۆتا ئامای ئەنفالو یەکی کە زیاتەر جە (77) فەوجێ خەفیفەی بێنێ، دەورێ خراپشا بێ جەتالانو بڕۆ ماڵو مڵکو خەڵکی و ورەتەی خەڵکی مەدنی بە حکومەتو بەعسی،هەرپاسە فرە وهێزە جەکدارەکا سوپای  بەشداری ئی شالاویە بێنێ.

  قۆناخ و یەرم و ئەنفالی:

  شالاو و ئەنفالی یەرەمی جە (7-4-1988) دەسش پەنەکردو جە (20-4-1988) دماییش ئاما.بە سەرکردایەتی لیوروکن سوڵتان هاشم فەرماندەو فەیلەق ویەکی ،ولیوڕوکن کامل ساجت عزیز الجنابی فەرماندەو فەیلەق و دووێ،وە سەرکردەکێ تەرێ کە جەئەنفالو یەک و دوێ سەرکردایەتیشا کەردەن،یانی گردو جەیشو عراقی بەشدار بیەن، مەنتەقەو گەرمیانی فرە بەرفراوان بێ کە چند سنورێ بەيڕێوەبەرایەتی بەشداری بێنێ جە پێکهاتەوە ناوجەکەینە(کەرکوک ،لەیلان ،قادرکەرەم،دەربەنی خان،کفری ،سەنگاو،قەرەحەسەن،توزخورماتو ،جەبارە،جەمجەماڵ ،قەرەهەنجیر) کەزیاتەر جە (1000) لادەگا ی بێنێ  کە گرد ویرانو کاول کرێی و خەڵکەکەش دەربەدەرو ئاوارەبی و فرەش ئەنفال کریا،جە دە قۆڵێوە هیرش کریا پەی سەرو ئی ناوجەیە ،ئەنفالو یەرێ بە دڕندانەترین گەورەترین ئەنفال  نام بریان،جونکە فرەترین خەڵک دەسگیرو ئەنفال کریا،ڕۆ 14-4- دیاری کریان بە ڕۆ ئەنفالی جەلایەنو حکومەتیو کەسوکارو ئەنفالەکاوە ،کە جەدەگاو( ملەسورەی،فەقێ عوسمان،قەڵخانلو) فرەتری خەلک کۆ کریاوە وئەنفال کریا چی ڕۆنە کە مەزنە کریۆ بە زیاتەر جە (50000) کەس،کەژەنو زاڕۆلەو گەنج وپیرش چەنەبێ ،بەردیشا پەی پەی نزیکو کەرکوکی وسەربازگێنە گلشا دیوە،سوڵتان هاشم و عەلی کیمیاوی و بارق عەبداللەو جند ئەفسەرێ پلە بەرزێ لوێ لاشا و قسێسا پەی کەردێ،کە جەتەلەفزیۆنو عراقیوە دێش بەر،دماتەر و شەوێنە کۆمەڵ کۆمەڵ بەرێنێشا پەی زیندەبەجاڵ کەردەی جە دەشتەکا حەمرینیو ،جنوبو عراقی کە ئیسە وردەوردەی بەرگنۆ کە گۆڕەکاشا ور مداوە،تائیسەیچ ویژدانو ئاکەسا کە بەشدارێ بیێنێ جە هەرمانەکێنە ئارام نیا و ،مەیا ویشا ئیعتراف کەراو یاگێ گۆڕەکا ماجا بە حکومەتی،چ سایق شۆڤڵ چ سەربازێو ئەفسەرێ چ خەڵكێ کە نزیکۆ ئاگادار بیەن یان دەماودەم ژنیەنش،،بەراسی من چێگەنە کەرەکما تەنیا کردە سەربازیەکا باس کەرو ،مەلونە دلێ دیمەنە تراژیدیەکا،،وەرو فراوانی مەنتەقەکەی قوەتی بێ ئەژمارو جەیشی و جاش ی بەشدری ئی ئەنفالیەبیەن و زیاتەر جە(55) فەوجێ جاش و موستەشار بەشداربیەن،

  قۆناخ و چوارەم و ئەنفال ی:

  ئەنفال وچواری هەمدیسان بەسەرکردایەتی سوڵتان هاشم و عەدنان خەیراللەو عەلی کیمیاوی و نزار خەزرەجی ،ئەویشا تەری کە وەڵتەر باسما کەردێنێ،وێرەگاو(3-5-1988) بەکیمیا باران کەردی دەگاکا گۆپتەپەو عەسکەری دەسش پەنە کەرد و  ویس قٶلێوە هجومشا ئارد پەی سەرو مەنتێقەکا چیردەسو پێشمەرگەی دماو جەنگێ سەختی شش ڕوەینە (8-5-1988) دمایی ئاما بە شالاوەکەی،هەلبەت بەرکا جەنگیجەنە سوپا کیمیاوی شانێ ،ئینا جورئەت نەکەرێ هەرگیز ڕوبەڕوو پێشمەرگەی جەنگ کەرۆ، وە زیاد جە(38) فەوجێ جاش خەفیفە بەشدارو ئی شالاوی بیەن،هەلبەت دیاری کەردەی ئی تاریخیە کە فلان ڕۆ هجوم کریانو فلان ڕۆ دمایش ئامان ،،ئینە بەپاو بەییاننامەکا ڕژێمو بەعسین ،کە خەڵکەکەشا گرتەن و دەگاشا کاولەکەردێنە،وهیزە سەربازیەکێشا گێڵێنێ،ئنا پێشمەرگە هەر مەنەنۆ چی ناوچانە بەلام بە نهێنی و وێ شارتەیۆ،شالاو ئەنفالوچواری سنورو دەگاکا سەربە(کەرکوک،ئاغجەلەر،پردێ،تەقتەق،تەکیە،خەلەکان ،چەمچەماڵ،دوکان،دێگەڵە     ڕێدار،سورداش،شوان،کۆیە) بێ و ئیدیمو ئەودیمو زێو دوکانی بێ ناوجێ ئاوەدانو بەپیتو بەرەکەت زیاد جە (132) دەگێ بێنێ کاول کریێ،(28500) کەسێ مەدەنی گیرێو جەلایەنو جاشەکاوە سەربازەکاوە بەردێشا پەی بیابانەکا زینەدبەجاڵێ کریێ بەدەسو تیمەکا مەرگی،بەعزێچشا بەردێ پەی  (یەکە وکوشتەو مەردمی..وحدە المجازر البشریە) کە جەکی کیمیاویشا سەرۆ تاقی کریێوە دلێنەشیێ، ئی یەکە تازە دروس بیەبێ سەربە وەزارەتو پیشەسازی-سەربازی بێ، حوسین کامل مامۆزاو سەدامی سەرپەرشتیارش بێ،هەلبەت من یەرێ روێ وەلێ هجومی چی مەنتەقەنە بێنێ،بەهەرمانێ تایبەتەوە وێم ناوجەکەم جیا ئاست و ڕوەم کەرد بالیسان،،

  قۆناخ و پەنج  وشش و حەوت و ئەنفال ی:

  ئی یەرە قۆناخە و ئەنفالی وەختێ فرەش بەرد جونکە مەنتەقەکە بەرفراوان بێ و کەشێ و سەخت بێ ،ڕۆ(15-5-1988) دەسش پەنەکەردو (26-8-1988) کۆتاش ئاما،هەرپاسە دوژمن شکستی خاسش وارد زیانی فرەش وەنەکەوت جەلایەنو پێشمەرگەیۆ،بەسەرکردایەتی لیوا ڕوکن یونس محمد سلیمان الزرب فەرماندەو فەیلەق و پەنجی،وە هەردوێ جێگرەکاش ،بەسەرپەرشتی راستەوخۆو عەدنان خیراللەی وعەلی کیمیاوی ونزار خەزرەجی..هتد، سنورو شاڵاوەکا ناوجێ فرەبێ کە (پردێ،هەولێر،مەسیف،شەقڵاوە،هیران،دۆڵی نازەنین،حەریر،خەلیفان،دۆڵی خۆشناوەتی،رەواندوز،   مەلەکان،سۆران،دۆلی وەرتێ،دۆڵی خانەقا،خەتێ ،چۆمان ،دێگەڵە،دۆڵی سماقولی،کۆیە،هیزۆپ،چوار قوڕنە،رانیە ،قەلادزی،و چیای قەندیل) گێرێوە،وە زیاد جە(90) دەگێ بێنێ یەرێ قۆڵیوەهێرش کریا،هەلبەت ئی ناوجە گرد سنورو هێزەکا یەکێتی نیشتمانی بی،تا بنارو قەندیلی،،هەڵبەت مشۆ ئاماژە کەرمێ بەجەنگو خواکورکی کە زیاد جەمانگو نیمێش خواینا بەسەدان سەربازێ سەدامی کوشێی ودلێنەشیێ کە جە ڕۆ(19-7-1988) دەسش پەنەکەرد پەی سەرو بارەگاکا پ.د.ک ،،هەڵبەت چەنی گرد شالاوێ ئەنفالی پەی ناوجە ئازادکریاکا،،شاڵاوو گرتەو ڕەش بگیر دلێ شارەکانە دەس پەنەکەرێ شۆنە وئاخەڵکیرە گێڵێنێ کە ڕزگارشا بیەبێ جەدەسو سەربازو جاشی لوێبێنێ دلێ شارەکا لاو قەوم و کەسوکاریشا،کە ڕۆ 14-5-1988 ڕەشبگیرێ فرە بی دلێ شارو کۆیەی وە ڕۆ 15-6-1988 جەشارو ڕەواندزی هەم دیسان ڕەشبگیر و خەڵک و لادەگا کا کریا،کە پەناشا بەردێ بێ پەی شاری،سەربارو تانکو تۆپ و تەیارە و سەربازی زیاتەر جە(36) فەوج جاش خەفیفەی کوردی بەشدرابێ،وە فرەو بەرەکا جەنگی کیمیاوی بەکار ئامان ،کە 15-5-1988 دەگاو وەرێ جەدۆڵو باالیسانی و31-7-1988 جارێ تەر ئی مەنتەقە کیمیا بارن کریان.

  قۆناخ و هەشت و ئەنفال ی

  قۆناخ وهەشتی یان دما قۆناخ  ڕۆ(25-8-1988) دەسش پەنەکرد پەی سەرو ناوجەو بادینانی کەچێر دەس و پ.د.ک ینەبێ(6-9-1988) دامایش ئاما.بەسەرکردایەتی لیوڕوکن یونس محمەد الزرب فەرماندەو فەیلەقو پەنجی و لیواروکن سوڵتان هاشم،ولیواروکن کامل ساجت عزیز فەرماندەو فەیلەق و دووێ،عەدنان خەیرواللە و عەلی کیمایوی و نزار خەزرەجی،کە سنورو پارێزگاو دهۆکی موسڵی (ئامیدی،ئەتروش ئیمینکی،باتوفە،زاخۆ،زاویتە،زێوە،دێرەلوک،کانی ماسی)بێ،(448) دەگێ کاوڵی کریێ و(13361) هاموەلاتیێ گیریێ و  برێ پەی قەلاو نزارکێ دهۆکی دماتەر گرد دلێنە بریێ،چی شاڵاوەنە زیاتەر جە دوسەد هەزار سەربازێ و  سەدان یەکەی تایبەت و  (171) فەوجی جاش خەفیفە بەشدار بیەن ،،سەربارو تەیرەو تۆپ وتانکو هەوڵگری و بەکار ئاوردەی جەکی کیمیاوی

     نەتیجە گیری:

  گردما زانمی شاڵاو وئەنفالی کۆکوژی بێ دەرهەق بەمیللەتو کوردی بەتایبەت دەرهەق بەخەڵکی مەدەنی بێ دیفاع دورە جەنگ ولاشەڕ،ڕژێمو سەدامی و دارو دەسەکەش وەرچەماو گردو دنێیوە ئی خەڵکشە زیندەبەجاڵ کەرد کەس نقەش چۆ ناما کە مەزەندە کریو بە سەدان هەزارێ،هەزارن لادەگاش کاول و وێران کەرد، جەکی کیمیاویش شانا تاکو نازۆ کەس هەناسەبدۆ و مرۆ،،ئی هەرمانێ بەگر پێوەرێ ملۆ خانەو کۆکوژی وە(جینۆساید) واتە دلێنەبردەی ڕەگەزێ یان گەل ێ بەئەنقەس وبەبەرنامەی ڕیکو پێکو مەرزیارە،دماو وڕای سەدمی دادگاو باڵاو تاوانەکا مەرزیارە پەی ئانەی دادگایی تاوانەکاشا کریا کە دەرهەق بەگەلو عراقی کەردەنشا،جەدادگای کەیسو ئەنفالی کۆمەلێ داداگای کریێ و سزاشا هۆرگرتە پیسە عەلی کیمیاوی  بەلام کۆمەڵێ تەرمەنێنێ پیسە سولتان هاشمی کە دەوری سەرکیش بیەن جە ئەنفالەنە،،چوار وسامی رافدەین ویەک نۆتی شووجاعەش ورگرتەن بەنیشانێ بەشداری ئازایانەو کاریگەر جەئەنفالەنە،،وە کناچێش هەنە نامیش نێنە(ئەنفال) و پەنەش ماجا ئەبو ئەنفال،تائیسە بەسزاو وێش نەیاون .....میللەتو کوردی مشۆم هەولێ بدۆ کە ئەنفالی بەگردو جیهانی بشناسۆ ،،هاماکات کیمیابارانو هەلەبجەی،،وەرئانەی بۆ بە پشتگیری کەرما پەی دماڕۆ نەتوەکەیما کە بزانا گەلو کوردی گەلێ زوڵم وەنەکریانو گەلانێ تەرێ پشتیوانیما وەنەکرا،هەرپاسە پەی ئانەی جارێ تەر ئەنفالو کیمیا بارن درۆس نەبۆوە،،کورد هەڵای نەبەین بە دەولەت ،جا ئەگەر پێسە جولەکەی بتاومێ ئی تاوانا بەدنیای بشانسنمێ  بۆ بە پشتیوانێ فرە خاس پەیما ،،بەلام بەداخەوە هەڵای حکومەتو هەریمو کوردسانی نەتاونش پێسە پیوستی کار سەرو بەجیهان کەردی تاوانەکاموە بۆ کە گرد تاوانێ قڕکەردەینێ(جینۆساید) یانی هەلەبجە و ئەنفال..جونکە هەلای تاوانبارا ئەنفالی جەعەرەبی کوردی مەنێنێ وسزا نەدرینێ، هەلای نەتاونش هیچ کۆمپانیێوە ئەلمانی بدۆ دادگا  کە کیمیاویشا ورەتەن بەسەدمی سەربارو خاس کەردی ژیانو کەسوکارو ئەنفالی ،،بەراسی ئیسە چیوەهەن دلێ کوردینە فرە یاگێ شەرمین کەبۆ هۆ ئانەی خەڵکی تەر یان دەوڵەتا تەری گۆشما پەنە نەدا،،چونکە تاونبارا ئەنفالی ئینێ دلێ وێمانە و مەگێراشا و دادگای کریاو سزا هۆرگیرا،،یان سولتان هاشم سزاو سێدارەیش هەن کەچی  کوردهیچ هەنگامێ مەنیۆ پەی بەکردەو کەردەی سیدارەیش ئەرەجیو سولتان هاشم یەک کوردش ئەنفال نەکردەن گردماویر شیەنۆ،ئیسە کەیس وئەنفالو هەلەبجەی داداگاو بالاو تاوانەکا عراقینە و پەرلەماننە بەجینۆساید ددانش نریان پۆرە،ئینەهەنگامێ فرە گەورێنە کە تاومێ سەرش بلمی تا گردو جیهانی پەنەش بزانۆ.....

  
  

                                                                       ئامدەکەردی: دکتۆر ناجح حەمە گوڵپی

                                                                       پەی یادو 24 ساڵە ئەنفالی 12-4-2012
•