Synonyms هام مانا
بەعەرەبی(مرادف)،
بەفارسی(مترادف) بەکوردی(هاو مانا). یانی واتیٛوە هەمان ماناو واتێوەی تەریٛ
بڎوٙنە، یام ماناکیٛش نزیکە بوٙ چەنەش، وەلێم جە ئیملا و سپێڵنە ئەویوٙی نمەشان، بەهەورامی
پەنەشان مەواچم هام مانا synonym
گردو زوانەکانە
ئی خاسیەتشان چەنەن، بەتایبە ئا زوانیٛ کە یانەوەی دەسەڵاتی و وەڵیٛکەوتەی
زانستینیٛ، ویارو زوانئەشناسینە و زوان زاناینە گەشەشان کەردەن. پیٛسەو زوانو
ئینگلیزی. کاتێو واتارێو مەنویسینە و گەرەکتەن واتیٛ واخواش چەنە نەبانیٛ، توچ
مەگیٛڵیٛ و ویریٛ مەکەریوە کە واتیٛوە باوەری هەمان ماناش ببوٙنە یام ماناکیٛش
نزیکە بوٙنەو پەنەش بوەروٙنە، تا ئەوێ تەریٛ واوەی و واخوا نەکەریوە، ماوەری منیەیشرە. نمونە چی
بارەوە: ئاروٙ لوانی یاردیو کاک شاهوٙی. ئاروٙ لوانی کوٙمەکو کاک شاهوٙی. هەرمانەکیٛم
کوٙتاش ئاما. هەرمانەکیٛم دماییش ئاما. خیاری گەورە تامش وەشەن. خیاری زل تامش
وەشەن. ڕەفیٛقی پیای ژیری بکەرە، ڕەفیٛقی پیای ئاقڵی بکەرە.(یاردی: کوٙمەک، کوٙتا:
دمایی، زل: گەورە، ژیر: ئاقڵ) دویٛ واتیٛنیٛ ماناکیٛشان پیٛسەن یوٙی، فرە یوٙیوە
نزیکیٛنیٛ، وەلێم تەشک و بیچمشان جیان، وەختیٛو منویسیشان. نمونیٛ:
زل: گەورە،
کوٙمەک: یاردی، کوٙتا: دمایی، ژیر: ئاقڵ، گولانە: گولالە، میچکەلە، میچقلە،
مچکلانە، ویچکلە، قوٙمیای: ڕووەدای، هیٛمن: ئارام، نتم: بیٛدەنگ، کرکە: دەنگ،
وانگ: بانگ، پەپکیٛ: پەپوٙلیٛ، پی: پی هەش، چەربی، پی: یاوەرنامیٛ نیشانیٛ: پی لارە، پی
بارەرە، پی زوانیە. پی جوٙرە. تاڵ: تاڵەموو، تاڵەنەی، تاڵ: تامش تاڵەن. تا: تا
ئاگە، تا بمانو، تا: تابار، تاتاکەردەی، تاڵ تاڵ کەردەی، چەمە: چەمەو گوٙچانیٛ،
چەمەو ئاویٛ، چەمەو واتیٛ.
هەڵبەت زوانە
ئەشناسیٛ پەیلوای جیاواز مەواچانیٛ سەرو هام مانای، چوون هیچ واتێوە بەتەمامی ماناش
ئەو واتێوەی تەری نمەشوٙ، پەڕە پەی یوترینی نمەشیانیٛ.
هەمان نامیٛ homonyms
دویٛ واتیٛ
یام زیاتەریٛ، درکنای و سپێڵ و ئیملا و دەنگشان پیٛسەو یوٙی بان، وەلێم ماناشان
جیاوازە بوٙنە، پەنەش مەواچان هەمان نامیٛ. ئی واتیٛ جە دویٛ وەچان دروسە بیێنە،
وەڵوەچو Homo ی یانی هەمان، دما وەچو nym یانی نامیٛ، منیچ بەهەورامی نامێش منیەو
هەمان نامیٛ(words
with the same spelling and pronunciation, but different meanings.) نمونە چی
بارەوە(قیٛڕە: یەکدەنگ و یەک ئیملاو یەک درکنایش هەن، وەلێم چوار مانای جیاوازیٛش
هەنیٛ، قیٛڕە: یانی قیٛڕەو قڕەو دەمەقاڵیٛ. قیٛڕە: یانی گونش وەستەنرە وارو قوٙڕ
بیەن، قیٛڕە: نەمام، شەتڵە، درخت گەشەنە بمدروٙ و گەورە نەبوٙ مەواچان قیٛڕە بیەن.
قیٛڕە: یانی دەنگو پیای کە ناڵەو هاوار مکەروٙ، چەپەوانەو دەنگو ژەنیٛ کە قیژەن.(برک:
ئیٛشو دڵی. مازی. برک: دەسەک، تیٛڵا، برکێم پێچناچۆ. بوٙ: بوٙپەی ئیٛگەی، بوٙ:
بوە، عەتر)، کەڵبە: کەڵبە هەنجیر، هەنجیری نەیاوا، کەڵبە: دڎانیٛ تووتەی و وەرگی و
چەقەڵی و... ماش: ماشە سیاوە، ماشەچەرمە، پەی واردەی، ماش: گلێرئەوەبیەی زوێڵو
خاشاکی سەرو ئاوەو دەرەی، جویٛ، یام وێت وەشش بکەری پەی ئەوەگیٛرتەی میوەجاتی کە
مەڕیٛزوٙنە دەرە.
بەر: بەرو
درختی، سەمەر. بەر: جبەر. بەر: بەرهەم: نەتیجە، بەروجوانیت نەوەری.
هەمان دەنگhomophones
واتێوەنیٛ دەنگ و درکنایشان پیٛسەن یوٙی وەلێم سپێڵ و
ئیملاو ماناشان جیاوازەن(words with different spellings, but the same pronunciation). ئی جوٙرە زوانو هەورامینە
نیەنیٛ، وەلێم زوانو ئینگیزینە پەڕەن.
هەمان ویٛنە
یام هام ویٛنە homograph واتێوەنیٛ، سپێڵ و ئیملاشان پیٛسەنە یوٙی وەلێم
درکنای و ماناشان جیاوازەنە.(words with the same spelling, but different pronunciation and meaning). جیاوازی
درکناینە بە نونگەو فشاری سەرو واتیٛوە پەیڎا مەبوٙنە، پەی نمونە(چەنی: چەنەو
وراستەی فشارش جیاوازەن چەنو واتیٛ چەنی: ئینانی چەنی هامڕاکەیم، چیٛگەنە فشار
مەگنوٙ سەرو(نی) دماو واتەکیٛوە وەلێم واتیٛ وەڵینەنە مەگنوٙنە سەرو(چە)ی وەڵیٛو
واتەکیٛوە. هەرپاسە ئامرازو پەرسیٛ(چەنی): چەنی تاوات بلی سەر؟. ئەچی جوٙرە هام
ویٛنانەن فشار سەرو واتیٛوە مفاڕیوٙ(خاڵە: خاڵە: گولانە کریاو خالیدی) خاڵە: خاڵەو
گپی. وەرە: بەچکەو مەییٛ، وەرە: وەرەو درویٛ. هیٛڵە: هیٛڵەو کەرگیٛ، هیٛڵە: خەتە. هیٛڵە:
هیٛڵەو زەمین کاڵای، هیٛشە. قازی: پەلەوەر، قازی: دادپەرس. تاوە: تاوەو وارانی،
تاوە: دەوری چیٛو سوورکەردەیەو. کاوە: نامیٛ کوڕی، کاوە: کەش. نمازی: ئیجازە
نمەدەی، نمازی: پاک و تەمیز پەی نمای. دەڵە: یانی ویٛڵ و دەرندوو بیەن، دەڵە:
مێڵیٛو توتەی، دامە: گەمەو دامەی، دامە: تەڵە، کەوتەن دامی، دانە: دانەو گەرکا،
گەنمیٛ، دانە: ژمارەو دننەی. کوٙ: کەش و
کوٙ، کوٙ: کوٙگە؟، کەریٛ: کەریٛ واردەی، کەریٛ: مەکەریٛ، کەردەوەی ویەردەی
سەرەمڕەن، یانی فشارو سەرو هەردوی واتەکان جیاوازەن، خڕ: تەوەنی خڕیٛ، خڕ: کوڵ و
خرت، یاروٙ: یاگەنامیٛ نادیارە، یاروٙ: ئاڎ مەیاروٙ پەنەش، زاتش هەن، بەریٛ: جەمو
بەرەی، بەریٛ: ئاڎ بەریٛ، کەردەوەی ویەردەی سەرەمڕەن.تیرە: تیرەو کەمانی، تیرە:
تیرەو بازنەی. مەتاومیٛ بواچمیٛ کە(هەمان نامیٛ و هەمان ویٛنە زوانو هەورامینە فرە
نزیکیٛنیٛ و یوٙشیەشان هەنەن).
ئی هەمان دەنگیٛ و هەمان مانیٛ و هام وێنە زوانو
ئینگلیزینە فرێنیٛ، زوانو هەورامیچنە فریٛما هەنیٛ، چون زوانو ئینگلیزی زوانێوی
وەروەڵای جەهانین، واتیٛو فرێوە جە زوانەکانو دنیاش لوێنیٛ دلێ و وامش گیٛرتێنیٛ و
ئەوەجەش پەنە بییٛنیٛ. وەلێم زوانو ئێمە زوانێوە قەڎیمی پەراوێز کەوتە و
چیٛردەسەن، چەمو ئینەینە فرە هێقمەن ئی گردە هەمان دەنگیٛ و هەمان مانێش چەنەنیٛ، وەرو
ئینەی مەتاووٙ بواچوٙ زوانو هەورامی زوانێوی دوٙڵەمەندەن، هیٛقمەن، وەرگەی فرەش
گیٛرتەن هەتا یاوان ئی پەرەسە.
د. ناجح گوڵپی
12/6/2020 هەینی
