یادو پەنجا ساڵە( یۆبیل زێرین )و
شەهید حمەگوڵپی
وەڵێنە:
داستانو پردەو زەڵمی داستانێ قارەمانین کە
ڕۆڵەکا گەل و کوردی بە ونە وێشا نەخشنان پەی مێژوونەتەوەکەیما ،12/8/1963 جەنگێ
فرە گەورە ڕوەش دا پەی وەرەنگار بیە سوپاو داگیرکەرو عراقی (حەرس قەومیەکێ سەرو دەسەلاتیوە
بێنێ) کە 12پێشمەرگێ شەهیدێ بیێ و چەندین
بریندارێ،ماوە دوێ روا جەنگیەنە
دەشتەو شارەزورینە، تەخت، ئینجا
سوپا تاواش سەنگەرو پیشمەرگەی بڕۆ بە
هامکاری دەبابەی و تەیارەی و چەکو تفاقی خاسیوە..بەداخۆ چێگەنە مەتاوو نامێ گردو
شەهیدەکا واچو ،،جون مەبەستما جە
یادو شەهید بیە حمەگوڵپین کە بەشێوێ
ئازایانە (ئەفسانەیی) گیانو ویش
کەردەن قوربانە وەلاتەکەیش
درێژە:
پایزو سالە و 1961 کە شۆڕش و نەتەوەوکوردی (ئەیلول) هۆرگیسیا، هەورامان بیە بەیاگێ سەرهۆردای
پێشمەرگەی، ئەوەڵجار خەڵک نەزانێ
پێشمەرگە یانی چیش پەنەشا واچێنێ چەتێ،جونکە پێشمەرگەو شۆڕش هەلای نەتاوابێشا بە تەمامی بەیا دلێ خەڵکی و
مەرام و بەرنامەو شۆڕشی وەلا کەراوە ،ڕەنگە سالێ زیاتەرش پەنە شیەبۆتا نامێ چەتەی
سەرو زوانو خەڵکیوە لابەرا و نامێ پێرۆزەو پیشمەرگەی وزا سەرو زوان و گەورەو
گولانەی ،دمای ئی هەنگامێ شۆڕش پێوستش بە یاگێ ئیسراحەتی و دام و دەزگای بێ ،یانی ئەشیا ناوچەی ڕزگار کریاشا بیێ کە دور بیێ جە
دەسەلاتو حکومەتی ناوەندی...هەورامان بەشو
باشوری چن مەخفەر یان پۆلیس خانێش جەنە بێنێ پەی پاریزنای
سنوری و ئەمن وئاسایشو خەڵکی( جە
تەوێلێ-سۆسەکانە-بیارێ –خورماڵ)...شۆڕش و پێشمەرگە بەرنامەشا بێ کە مشۆ ئی بنکەو
پۆلیس ا دەس گێڕا سەرەرە،،هەم پەی
دەسکەوتەی چەک و تفاق و جەنگی هەم پەی
دروسکەردەی ناوچەی ئازادکریای ومەرزنایرەی
دام ودەزگاکا شۆڕشی
ئەوەڵجار
تاواشا بنکەو پۆلیس و سنوری جە سۆسەکانە
گێرا،،ئادیچ دماو چن جارێ پەلاماردای و بە نائومێدی گێلایۆ،،دماتەر تاواشا
جەراو ڕیکوستەی چن کەسێ دلێ مەخفەرەکەیەنە
( حمەگوڵپی و مامۆکەریم هاواری،،،،،) یانی مەخفەر دریا دەسۆ دماو ئانەی پەلامارەشا
پەی بەردە.زیاتەر جە 36 پارچە جەکێ دەسکەوتێ ،چنی ئازوقێ خاسی پەی پێشمەرگەی،،گیریای مەخفەرو سۆسەکانێ جە
ئەوەڵ و پایزو سالە و 1962 بێ ..دمایی ماوێ
کوڵی پۆلیس خانەو تەوێڵێ گیریا،،ئینجا ئامێ پۆلیسخانەو بیارێ،،دماتەر پێشمەرگەو بەرگری میللی تاواشا
پۆلسخانەو خورمالێ گێرا،،ئیتر پی جۆرە
فرەو پۆلیسخانەکا سنوری تا
پێنجوێنە دریا دەسۆ.
شەهید حمەگوڵپی جەپایزو سالە و 1962
بیەن بەپێشمەرگە..وەڵتەر پەیوەندیش بە ڕێکوستەی پارتی وە کەردەن..
شارو هەلەبجەی پێسە ناوەندو حکومەتی مەنەبێ
ئینا گردو ناوجەکا چێرو دەسەلاتو پیشمەرگەیەنە بێ (شارەزورو و هەورامان)،،دلێ
هەلەبجەی تەنیا جادە سەرکیەکێ دەسو حکومەتیوە بێنێ ئینا دلێ گەرکەکا دەس و پێشمەرگەیۆ بیەن
سەرەتاو ساڵەو 1963 وەزعەو حکومەتی فرە گولە بێ ئەگەر پیسە
بەردەوام بیێ ئەشیا هەلەبجە و گردو ناوچەکا
تەریش چۆڵکەردێ و لوێوە پەی دلێ ناوەند و
پارێزگای.بەلام ئانە کە خەڵك و شۆڕش چەم راش بێنی
پاسە نەبێ،
چی سالەنە
مانگەو شوبات2/1963 بە کودەتێوە حەرس قەومیەکێ ئامێ سەرو تەختو حوکم رانی
عراقی ،زاناشا کە کورد خەریکا سەرەش
بەرزکەردەنۆ و هەواو ئازادی ورلوشۆ،،بەرنامە وجەنگیشا متەرە تاکو
شۆڕش و پێشمەرگەی سەرکوت کەرا،،پی جۆرە یەک لیوای تایبەت شا نیارە پەی پەلاماردای
کوردسانی بە نامێ لیوا 20 کە بە چەک و
تفاقی تازەو جەنگی پۆشتەشا کەرد(کڵاشینکۆفەی روسیەی تایبەتە..دەبابە،،تۆپە،،فڕۆکە،،،هتد)
فەرماندەکەش بەنامێ زەعیم سدیقی ،،کەسێ نەتەوەپەرستو شۆڤێنی
جەکەرکوکۆ بەرنامەو پەلاماردای کوردسانیشا دا
پەی پارێزگا و سلێمانی مانگەو ششی(
حوزەیران) ئامێ دلێ سلێمانی کوشتارێ دەسە جەمی شا کەرد وەردەمو سەراو سلێمانینە
،،دماو سلێمانی ،مانگە حەوتی کەوتێ را
پەی ناوجەو دەربەندیخانی ،،رارە هەرچی
دەگا بێ دێنێش وەرو تۆپاوە کە سەدان کەسێ بێ تاوانێ کوشیێ،،وە چن دەگێوەشا نزیک و
جادەی تەخت کەردێ( دەگاو قەرتۆخان ی نزیک و سەیتەرەکەو سلێمانی) دماتەر یاوێ لا و
دەگاو سیارە(سێدارە) نزیکو دەربەندی خانی چێ دەگێنە نزیکو جادەیۆ 32 کەسێسا گرتێ گولە وارانێشا کەردێ و شەهیدێ بیێ،،دەربەندیخانیچ گیریا،،ئیتر مانگە
وهەشتی(8/1963) ڕوەشا کەردە شارەزورو هەلەبجە و هەورامانی بەسەرکردایەتی زەعیم سدیقی (دمایچ بەرکەوت کە
نزار خەزرەجی و تارق هاشمی تازە ئەفسەرێ پلەیەکێ بینێ چی لیوێنە)
سوپاو عراقی ئامێ سەیسادەق سەربازگێ گەورەشا نیارە ..ئیتر چیگۆ پلانو
جەنگی مجێنێ، وەختەکارێ پێشمەرگەو شۆڕش زاناشا پەلامارە دریۆ جەلاو سوپایاۆ ،ئادیچی بەرنامە بەرگری کەردەیشا متەرە، خاسترین یاگێ لاشاوە
پردەو زەڵمی بێ،جونکە هەم پردەبێ هەم
دەرەو ئاو تەرایی و شەخەڵو دارو درەخت بێ ،سەرەتاو پلانەکەو پیشمەرگەی ،هورستێ
بە کەندەی چند خەندەقێ قوڵی و پانی کە
دەبابەشگنۆنە و بەرنێوە ،ئینجا ئاویش
ئاژینە کەرێنێ تاکو بۆ بە هەڕو لیتە و
دەبابە و ماشێنە سەربازیەکێ چەقا دلێ هەڕێنە ،هەرپاسە فرەو دەشتەکێ ئاویشا ئاژینە کەردێ بێ بە مەسافێ فراوان ،،تەنیا بەمەبەستو لەمپەر وستەی وەر و پێشڕەوی جەیشی
ڕۆ
12/8/1963 جەیش و جاش جەسەیدسادەقۆ سەحبێ زوو جمێرە ئامێ پردەو
زەڵمی،،چێگەنە توشوی وەرەنگاری پێشمەرگەی بیێوە،،دوێ روێ زیاتەر جەنگ بی..ڕۆی
یەکەم بە نزیکە و دە دەباباوە پەلامارش دا
و روبەرو وەرپەرچدایۆ بەقوەتی بی جەلایەنو
پێشمەرگەیۆ،،ئاسمانیچۆ تەیارێ بۆردومان کەرێنی..چێگەنە مشۆ ئیشارە دەیمێ
بە ورەو دڵسۆزی پێشمەرگەی کە دەشتێ
سارانە سەنگەر دەی وەنە و
وەرانوەرو دوژمنێ بەقوەتی مدری ،،پێشمەرگە بە جەکی فرە سادەو کۆن،،دوژمن بە
دەبابەو تەیارەو جەکی تازە ..ئەگەرباوەر و
وەشەیسی خاک و وەلاتی نەبۆ کێ تاوۆ
چێگەنە جەنگ کەرۆ،،چەکو پێشمەرگەی تەنیا (
پەنج تیر .وەرندڵ.تاپڕ.هۆڵەندە..بڕنەو تازە پەیدا بیەبێ.... ئا بەرەو جەنگیە تەنیا
یەک ڕشاشی برێن ش بێ سەرو تەپ وگردی گۆیۆ
تەقە کەرێ ئەو دەبابەیو عەسکەری)..سەنگەرو
پێشمەرگەی ئیدیمو ئەودیموجادە وپردەو زەڵمی
دریا بێ وەنە .جەنگی گەرم و دەسەویەخە درۆس بی،،یەکەم رۆ تا وێرەگا دماو
عەسسری بەردوام بی دوژمن نەتاوش سەنگەر و
پێشمەرگی بڕۆ،ئادیچ بەهۆ و بەرنگاری سەختو دڵسۆزەکا نەتەوەی بێ کە دوێ کەسێ قارەمانێ شەهیدێ بیێ ،،یۆ
جەشەهیدەکا حمەگوڵپی قارەمان بێ کە
بەشێوێ ئازایانە شەهید بی، دماو ئانەی تا دما فیشەک جەنگ
کەرۆ و سەنگەرەکەو وێش وەرمەدۆ،دەبابێ مێ
نزیکش گنۆوە خەریکا شێلۆش،ئادیچ مەردانە ملۆ سەرو دەبابەی و بەخەنجەرکیش عەدەد دۆشکەو دەبابەکەی مارۆرە وار.ئیتر دماوە
دەبابێ تەر بەفیشەک دۆشکێ حمەگوڵپی پێکۆ و شەهید بۆ
ورکوای سەرو دەباەی بەخەنجەرۆ بۆ بە بایسو
هەڵوەستەو سەرسوڕمەنەو ئا سوپایە،،کە تائیسە جە مێژونە چیوی چینەشا وەرجەم
نەکەوتەن و نەژنیەن.پۆکەی سوپا فەرمان و کێشیایۆ مدۆ یەکەم ڕۆ..وێرگا دێرێ گێلو
پەی سەیدسادەقی و شۆنەو وێشارە حمەگوڵپی
بەسا دەبابێوەرو کێشاش تا دلێ بازارو سەیدسادقی،،جاگە فرەش مدا و سوکایەتی بە تەرمەکەیش کەرا چن روێ دلێ
جادەکەینە مازاشۆ تاکو خەڵک جەم تەرس بۆ.یان بزانا کێ پەنەش ناوەشا گێراش بەتۆمەتو
لایەنگری شۆڕشی
دماو چن ڕوێ
مامۆسا مەلا ساڵح شارەزوری و کەسایەتی و پیاو ماقولێ ملا تەکلیف کەرا
ئۆ ئامر لیواکەی و کە گوناحا مەردە پی
جۆرە سەرو جادەیۆ فڕي دریۆ،داواکێشا قبولەکەراو
خەڵکەکە تەرمو پیرۆزو حمەگوڵپی جە قەبرسان و سەیسادەقی بەئامانەت ئەسپەردەو
خاکیش کەرا بەجلو بەرگو وێشۆ..دماو زیاتەر جە یەرێ مانگا تەرمو شەهید حمەگوڵپی جە سەیدسادەق ماراوە پەی
دەگاو گوڵپی و چاگە دوبارە ئەسپەردەش
کەراوە،هەڵبەت جە کۆتاو ساڵەو 1963 ێنە
شۆڕش هودنەش (مدرای تەقەی بەنیازو
گفتوگۆی) چنی حکومەتی بێ..
ڕۆی دوەم هەمدیسان جەیش وجاش بە پشتیوانی
زیاتەر جە 35 دەبابە و بوردمانی ئاسمانی جەلاو فرۆکەکاوە پەلامارەشا ئاردێنۆ پەی پردەو زەلـمی،،جەنگی
دەسەو یەخە بیەن ،،ئیجار دە پێشمەرگێ تەر ویشا کەرا قوربانی پەی ئازادی
نەتەوەکەیشا، سەرەراو دەیان بریندارا.تاوێڕگا
جەنگ بۆ ،،پی جۆرە پێشمەرگە کێشیۆوە بەهۆو کەمی فیشەکو ئازوقەی جەنگیوە و کەمی
پشتیوانی مەیدانی و ،،،،،هتد
جەنگ و پردەو زەلـمی 12 پێشمەرگێ شەهید
بیێ،،جەندین بریندارێ،،ئی داستانە قارەمانیە کە ڕۆڵەکا نەتەوە کوردی کەرد تائیسا
دەنگدانەوەش دلێ خەڵک و ناوچەکەینە هەنو
بە داستانێ ئازایانەی فرە گرنگ وەسفش کەرا،بەلام بەداخەوە تاکو ئیسا هەلای
حکومەت و پارتی پێسە حزبی نەتاوانش پێسە
پێوستی ڕیزو تەقیمش پەی کەرا،،ئەشیا ئیسە ئی داستانە کریابێ بەجەندین چیرۆکو فلیم
، کە ئازایەتی و نەبەردی ڕۆڵەکا نەتەوەی
بەروزۆ پەی گیان بەخت کەردەی راو نێشتمانیرە
جاش و جەیش ملش نیا ڕوەو هەلەبجەی،
سەرەمڕە تۆپ وارانو دەگا کا سەرو ڕێش کەرێ،یاوا هەلەبجە ..دماو
هەلەبجەی ڕوەش نیا ئۆ هەورامانی یاوا
پێچەکا وەرو بیارێ،جاگەنە سەرش تەقیا ئەو
بەرنگاری پێشمەرگەی ..دەبابیوەش پێکیاو تلبیۆ دلێ باخەکا،،ئیتر ناجار بە کێشیایۆ
کریا و گێلاوە دما..یانی ناوجەو
هەورامانی نەگیریاوە بەلام
سەرە مڕە چێرو ڕەحمو تۆپ و
تەیارەینە بێ،جەندین خەڵک و ئاژەڵ بە بۆمبارانو
تەیارەی کوشیا جا وەختەنە
شەهید بیەی حمەگوڵپی پێ شیوە چنی ڕەفێقەکاش
تەرسو سامێش نیابێ دلێ دلو داگیرکەری
هەرپاسە دلێ خەڵکو ناوچەکەیەن دەنگش دابێ ئی قارەمانیە هەتا ئیسەیچ دەماودەم گێڵناشۆ پەی نەوەکا دمای وێشا،
وەختێ حمەگوڵپی شەهید بی چوار کوڕێ ش پەی کوردسانی جیا ئاستێ بەنامەکا( فایق-نامق-تارق-ناجح ) کورەکێش گەورێ بیێ و
هەردەم خزمەتو گەل و نیشتمانینە بیێنێ وانایشا
تەمامنا ،دریخیشا نەکردەن جە وندای پەی نیشتمانی و هەرپاسە بنەماڵکەیچش..
ساڵەو1977
بڕێوەش بە نامێ ئەسکەندەر ئەحمەد ی
جە زیندان و موسڵ ی جە سێدارە
دریا سەرو کوردایەتی
سالەو 1981
کوڕیش پێشمەرگە بێ شەهید بێ جە ئەنجام و چەنگ و ناڕەواو کورسی دەسەلاتو حزبەکا کوردەسانی(چەنگی ناوخۆ)
سالە و 16/3/1988 ی خێزان و حمەگوڵپی بەنامێ (حفصە سەلیم حمەمین)
چنی کوڕێ حمەگوڵپی و زاڕۆڵەکاش بەنامێ
( تارق محمد ئەحمەد چنی هاوسەرەکێش و زاڕۆڵێوەش ) بە کیمیاواران و هەڵبجەی
شەهیدێ بیێ
واتە بنەماڵەکەش حەوت شەهیدێ پلەیەکێش دێنێ پەی کوردسانی،چنی
چندین شەهیدێ تەرێ برازاو مەتیەزاو،،،هتد
کورەکێ تەرێش( دکتر فایق- دکتر ناجح) جە شۆڕش و تازە و گەلو کوردی دمای تەما م کەردەی وانای لوێنێ ڕیزو پێشمەرگەی و تائیسەیج ئینێ خزمەتو میللەتینە
بێ ئانەی گولانە تەرین خالە جەناپاکی نەتەوەیی یان گەندەڵی کەرانە دژو خاک و نەتەوەکەیشا.
د.ناجح
حمەگوڵپی
11/8/2013 هەڵەبجە
