ماشینو گوگڵی و هوٙرگیٛڵنای هەورامی
چا وەختۆن کە زوانو کوردی-سورانی جە ماشینو گوگڵینە
دەسش کەردەن بە هوٙرگیٛڵنای، هەڵبەرت کوردی-کرمانجی هەر فرە زوتەر ئی هەرمانیٛشە
پوٙڕنا. خەلکو هەورامانی هەکە هەنیٛ توٙڕەکوٙمەڵایەتیەکاو فەیسبوکی و تلگرامئ
وئینستاگرامی و تویتەری... تا خایتێ ئانیٛ هەکە هەنیٛ دەسەلاتنە جە حکومەتو
هەریٛمینە، نەمێنیٛ هەوڵو تەقەلا، بە نیازو ئانەی هەکە ئیٛمەی هەورامیچ با گوگڵنە
ئی هەرمانیٛ بوزمیٛ ڕاو بەشکیم هوٙرگیٛڵنای ماشینیما پەی مسەوگەر ببوٙنە.
من گەرەکما چیٛگەنە بڕێ چیٛوێ بوزو ڕووە کە چەنیەتی
هوٙرگیٛڵنای جە گوگڵنە مەویەروٙ، چەنی واتێوە یام واتچنێ، دەقێوە هوٙر مەگیٛڵنوٙ.
گوگڵ پەی هوٙرگیٛڵنای ئەوەجەش ئەپی پەسایا هەن.
یوٙ: مەشوٙ زوانو گوٙران-هەورامانی خوتانو هەزاران
هەزاریٛ واتا بوٙنە دلیٛو توٙڕەو ئینترنێتینە، دەی ئینەما نیەن. پەی چارەسەری
مەشوٙ هەرکەس قەڵەمش هەن دەسۆ بە هەورامی بنویسوٙنە هەتا بیمیٛ بە خوتای هەزاران
واتا-واچا.
دویٛ: کاتێ ماشینو گوگڵی دەقێوە، واتچنێ- ڕستێ
هوٙرمەگیٛڵنوٙ، مەلوٙ دلیٛو توڕەو ئینترنێتی مەگیٛڵوٙ تا واتەکا بیٛزوٙوە و باروٙ
بنیوٙشارە. وەلێم سەرنجە مڎەیمیٛ ئی واتیٛ-دەقیٛ-تێکستیٛ بە چندە جوٙرێ نویسیێنیٛ،
پیٛسەو (ئەڎا، ئەدا، ئەیا، ئەرا، ئەڵا، ئەڎا هەنە حەوت ئینا سەرو دالەکیوە، هەنە
هەشت ئینا سەرشۆ) یام واتیٛ (توٙ، توٛ، تۆ، هەن دویٛ خاڵیٛ هەن سەرو واوەکەی،
هەنیچ خەتێوە گولانیٛ تانەرە هەن سەرشۆ)، (کناچیٛ، کناچێ). هەزاران کتیٛبیٛچما
هەنیٛ کە وەڵتەر نویسیێنیٛ و ئینترنێتەنە ڕانویسەکەشا جیان. جا بوٙ گوگڵی داماگ شیٛت
مەبە، کە پاسەبی هەم ویٛچما و هەم گوگڵیچ سەروەنەشیٛویا مەبوٙنە. پەی چارەسەری
مەشوٙ ئیٛمە تەختەکریٛڵێ یوگیر بنیەیمیٛرە و گرد قەڵەم بەدەسێ هەورامی ئەگەر تاقە
واتێوە بنویسوٙنە مەشوٙ پیٛسەو ئەویشا تەری بوٙنە، ئینە گەورەتەرین گیروٙدەین کە
بەروٙکەش گیٛرتیٛنمیٛ و پی زووانیچە وەرش نمەڎوٙ.
یەریٛ: نەبیەی دەسەڵاتی سیاسی-کارگیٛڵنی خوتایو بڕیاریٛ
ببوٙنە دلیٛو هەورامیەکانە، ئێمە هەڵای کەسێ-لایەنیٛ -دڵسوٙچنێ نیەن بتاووٙ
دەسەلاتش بسەپنوٙ ملمارە، یام گردما بەگوٙشش بکەرمیٛ، پەوکای هەرچی هەوڵیٛ و
تەقەلێ دلسوٙچنانیٛ دریێنیٛ چیٛو وەڵیٛ بیٛبەرهەمیٛ مەنیٛنیٛوە. هەورامی تاواچی
کەسانی زیرەک و بەتواناش چەنەن، وەلێم چی حەندەنە فرە لامبالاتیٛ و ناگوٙشگیریٛ بییٛنمیٛ
چون نەتاوانما بنیشمیٛرەو ئی فرە تەختەکریٛڵیە تەتڵە و ویٛچن بکەرمیٛ و بزانمیٛ
کامەشا گونجیاتەرەن، خاسە و خراپەی هەریوٙیشا بە زانشتیانە بوزمیٛ ڕووە، لەکە و
ناکاراییەکاشا بوزمیٛنە بەر جە بارو زانشتو فنۆلۆجیوە کامەشا گونجیا تەربی دەرهەق
بەئارویٛ سەرش بلمیٛ. ئەگەر هەورامیە قەڵەم بەدەسەکا بژمارمیٛ نمەیاوا پەنجەکا
دەسی هەکە ڕوانە بە زوانو ویٛشا بابەتیٛ منویسا، وەلێم هەکە ئاما سەرو ئی چیٛوا
سەد دادوەریٛ مەیانە مەیدان.
پەوکای هەر هەوڵێ پەی هوٙرگیٛڵانی جە ماشینو گوگڵینە
مەشوٙ ئی وەربەسیٛ لابشانیٛ، نویستەی یەکدەسما فرە ببوٙنە جە ئینترنێتنە، ئیجا
گوگڵ متاووٙ بە هەورامیانە هەرمانەکیٛش بپوٙڕنوٙنە. هەرمانکەردەی ویارو زوانینە
کەسانی بەڵەد و خوٙندەوارش گەرەکەن جە ویارو زانشتو زوانینە بەگرد لەق و پوٙکاشەو،
داخەی گرانەم چیٛگەنە کوڵما ئاوردەن، خوٙ دەیان خوتانو بروانامەی دکترا- ماستەریما
هەنیٛ جە ویارو زوانە جیاوازەکانە، وەلێم هەڵای ویٛشا نەڎان قەرەو زوانو ئەڎیٛشا،
چون حەزنمەکەرا ویٛشا بڎا خزمەتی هەرەقەتینو زوانو ئەڎایشا وەرو باورنەبیەیشا ئەپی
زوانیە، خوٙ جەبارو زوانئەشناسایوە ناهەقشا نیەن چون زار ئەوەجەش بە هوٙرگیٛڵنای
نیەن بەپاو یاساو زوانی و پەیلوای ئاڎیشا.
ئاقیبەت مەواچو برای ئەندازیاری هەورامی دا بیٛ زەحمەت
مانگێ جاریٛ واتارێ سەرو بیناسازی جەهەورامانە بنویسە، سەرو جوانیەکا تەوەنیٛ
هەورامانی. برای ماموٙسای کوردی دا بەراوردێ بکەرە میانو فنوٙلۆجی
هەورامی و زوانەکا تەرینە، برای دکترو زانگایم
بلوە قوڵایی زوانو گوران-هەورامانی بەرواردیٛ کەردەوەی، واتبەسی زوانو
هەورامینە چەنی ئینگلیزی بکەرە، برای پزیشک و دەرمانسازم دا دویٛ نەوەشییٛ بەزوانو
ویٛت بنویسە...ئەگەر گردما ویٛحەنڎ نەمایمیٛ وەنە و بەیەکدەس نویستما ئاوەختە
هەرمانەکیٛ ئاسانە مەکەرمیٛ پەی ماشینو گوگڵی. دماجار مەواچو زوانو ئیٛمە دلیٛو
گوگڵینە هەر زوۆن نامیٛش هەنەو توٙمارەنە بەنامیٛ زوانو گورانیوە، وەرو ئانەی
تەنیا هەرمانکەردەی میاونوٙما بە مرادو ویٛما.
د. ناجح گوڵپی 29/7/2023
