دەسوەشی و پیروٙزبایی جە کاک وەلی فەتاحی و کتیٛبخانەو هەورامانی مکەروو .. کتبیٛوی تەر پەی سەرو خەرمانو ئەدەبو هونەرو هەورامانی ....
"چریکەی ئەهوورایی"ئاما دلێ کتێبخانەو هەورامانی
ویەردٚەی وەڵین با ویەردٚەبۆ
قەول و قەرارما ئیسە کەردٚە بۆ
جه ده‌ورانێوه‌نه مژیومێ که فولکلۆر فره که‌م¬ڕه‌نگ بیه‌ن. ئه‌گه‌ر کوچێو بلمێوه دماوه، ـ سی چل ساڵێ چه‌یوه‌ڵته‌رـ مه‌علوومما وه‌نه بۆ که ڕه‌سم و ڕسوومات نه ته‌نیا جه هه‌ر مه‌حاڵێوه‌نه، به‌ڵکوو ده‌گا به ده‌گا فه‌رقش بیه‌ن. زه‌ماوندٚه‌کێ، گۆرانیه‌کێ، مێمانیه‌کێ، تازیه‌کێ و... ده‌گا په‌ی ده‌گای ته‌وفیرشا که‌ردٚه‌ن و ئینه نیشانێ ده‌وڵه‌مه‌ندٚ بیه‌ی فه‌رهه‌نگوو خه‌ڵکی بیه‌ن. زیندٚه بیه‌ی هه‌ر ملله‌تێوی مه‌شرووتا سه‌روو زیندٚه بیه‌ی زوانیش و زیندٚه بیه‌ی زوانی پێسه ماباقی زیندٚه به ڕۆحه‌کا ئه‌وه‌جه‌ش به قووت و واردٚه‌مه‌نی به قوه‌تیا. یۆ جه واردٚه‌مه‌نیه به قوه‌ته‌کاو زوانی، ئه‌ده‌بیاتا و ڕه‌نگا گۆرانیه و فولکلۆڕ نه‌قشێوی فره بنه‌ڕه‌تیشا بۆ په‌ی زیندٚه هۆرگێرته‌ی هه‌ر زوانێوی.
چی مشۆم یۆ پێسه ئێسکارمانی ئاڵمانی (1867-1917) تاوۆ کتێبوو «گویش کردان موکری»(تحفە مظفریه) بنویسۆ، به‌ڵام ئه‌منی هه‌ورامی نه‌تاوو ڕازه‌کاو مامێم پاڵوو ده‌سیمه‌نه بنویسوو؟ یا کێ هه‌ن بتاوۆ نویسته‌کاو جه‌نابوو «مینۆرێسکی» جه باره‌و مه‌حاڵه‌کاو کوردٚه‌سانیوه ئینکار که‌رۆ؟ «عه‌لائه‌دین سه‌جادی»، «شێخ محه‌ممه‌د خاڵ» و خه‌ڵکانێته‌رێ په‌ی زیندٚه که‌ردٚه‌ی فولکلۆڕی سۆرانی هه‌رمانه‌شا که‌ردٚێنه و کتێبێشا نویستێنێ. هه‌رپاسه کتێبوو «ترانه‌های کردی» نویسته‌و «موحه‌مه‌د موکری» جه باره‌و گۆرانیه‌کاو مه‌حاڵوو موکریانی و کتێبوو «شوور شیرین» نویسته‌و «خه‌سره‌و په‌رهام»ی جه باره‌و گۆرانیه‌کاو مه‌حاڵوو کرماشانی به زوانی کرماشانی تاوانشا نه‌قشێوی وه‌رچه‌مشا بۆ په‌ی پارێزنای که‌لیمه ڕه‌سه‌نه‌کاو زوانوو وێشا. که‌سانێوه پێسه: «حه‌مه‌عه‌لی جه‌مالزادٚه«، «عه‌لی ئه‌کبه‌ر دێهخودا»، «سادێق هه‌دایه‌ت»، «جه‌لال ئال ئه‌حمه‌د»، «سه‌مه‌د بێهڕه‌نگی»، «ئه‌حمه‌د شاملوو» و که‌سانێته‌ر جه ده‌وره جۆر به جۆره‌کانه تاوانشا به جه‌م¬ که‌ردٚه‌ی ڕه‌سم و ڕسوومه کۆنه‌کا خزمه‌تێوی شایان به زوانی فارسی که‌را. ڕه‌نگا ئێمه واچمێ ده‌ی ئادٚێ ده‌سه‌ڵات په‌شتیشاوه بیه‌ن ، ئێمه چێش؟کە ئینەیچە یاگێ سەرەنجیەنە.
دمای چندٚ ساڵا تەلاش و کۆشش بە زەحمەت و پاڵپشتی دۆس و برادەرام گۆرانیەی هەورامیەم کەردٚە بە کتیبوو "چریکەی ئەهوورایی" و وستەم وەروو دەسیتا هەرچندە وێم مزانوو هاڵی جە عەیب و ئیرادٚی نیا بەڵام ئانەیچە مزانوو کە وانەرە سەبوورەو با گوزەشتەکێ دیاروو هەورامانی جە ڕوانگەوگەورەیی وێشاوە تەماشەش کەراو عەیب و ئیرادٚەکاش پێسە هەدیێوی پەیم کیاناوە.هاڵەکۆکیەنە سۆقاتوو شوانەی و ڕانوو مەلەکۆڕیم ئاوردٚەن دیواخانوو سڵێمانی.
بویەرە تەقسیر نادانیم کەردٚەن
گەورە جە تەقسیر نادٚان ویەردٚەن
*****
پس از سالها تلاش جهت حفظ و نگهداری زبان مادری اورامی از یک طرف و کتابت (آواز)گورانی های این زبان از سویی دیگر،اخیرا در کتابی تحت عنوان"چریکه ی ئەهوورایی"گورانی اورامی را به این زبان مرقوم ، که امیدوارم با تمام کاستیها و نقصانهایش که بدون شک بری از ایراد و اشکال نمی باشد بتواند درمدرسه قلم نویسندگان و اندیشمندان این مرزو بوم به تلمذ بنشیند.برگ سبزیست تحفه درویش و ران ملخیست در محضر سلیمان.
"وەلی فەتاحی"
96/10/25
ویەردٚەی وەڵین با ویەردٚەبۆ
قەول و قەرارما ئیسە کەردٚە بۆ
جه ده‌ورانێوه‌نه مژیومێ که فولکلۆر فره که‌م¬ڕه‌نگ بیه‌ن. ئه‌گه‌ر کوچێو بلمێوه دماوه، ـ سی چل ساڵێ چه‌یوه‌ڵته‌رـ مه‌علوومما وه‌نه بۆ که ڕه‌سم و ڕسوومات نه ته‌نیا جه هه‌ر مه‌حاڵێوه‌نه، به‌ڵکوو ده‌گا به ده‌گا فه‌رقش بیه‌ن. زه‌ماوندٚه‌کێ، گۆرانیه‌کێ، مێمانیه‌کێ، تازیه‌کێ و... ده‌گا په‌ی ده‌گای ته‌وفیرشا که‌ردٚه‌ن و ئینه نیشانێ ده‌وڵه‌مه‌ندٚ بیه‌ی فه‌رهه‌نگوو خه‌ڵکی بیه‌ن. زیندٚه بیه‌ی هه‌ر ملله‌تێوی مه‌شرووتا سه‌روو زیندٚه بیه‌ی زوانیش و زیندٚه بیه‌ی زوانی پێسه ماباقی زیندٚه به ڕۆحه‌کا ئه‌وه‌جه‌ش به قووت و واردٚه‌مه‌نی به قوه‌تیا. یۆ جه واردٚه‌مه‌نیه به قوه‌ته‌کاو زوانی، ئه‌ده‌بیاتا و ڕه‌نگا گۆرانیه و فولکلۆڕ نه‌قشێوی فره بنه‌ڕه‌تیشا بۆ په‌ی زیندٚه هۆرگێرته‌ی هه‌ر زوانێوی.
چی مشۆم یۆ پێسه ئێسکارمانی ئاڵمانی (1867-1917) تاوۆ کتێبوو «گویش کردان موکری»(تحفە مظفریه) بنویسۆ، به‌ڵام ئه‌منی هه‌ورامی نه‌تاوو ڕازه‌کاو مامێم پاڵوو ده‌سیمه‌نه بنویسوو؟ یا کێ هه‌ن بتاوۆ نویسته‌کاو جه‌نابوو «مینۆرێسکی» جه باره‌و مه‌حاڵه‌کاو کوردٚه‌سانیوه ئینکار که‌رۆ؟ «عه‌لائه‌دین سه‌جادی»، «شێخ محه‌ممه‌د خاڵ» و خه‌ڵکانێته‌رێ په‌ی زیندٚه که‌ردٚه‌ی فولکلۆڕی سۆرانی هه‌رمانه‌شا که‌ردٚێنه و کتێبێشا نویستێنێ. هه‌رپاسه کتێبوو «ترانه‌های کردی» نویسته‌و «موحه‌مه‌د موکری» جه باره‌و گۆرانیه‌کاو مه‌حاڵوو موکریانی و کتێبوو «شوور شیرین» نویسته‌و «خه‌سره‌و په‌رهام»ی جه باره‌و گۆرانیه‌کاو مه‌حاڵوو کرماشانی به زوانی کرماشانی تاوانشا نه‌قشێوی وه‌رچه‌مشا بۆ په‌ی پارێزنای که‌لیمه ڕه‌سه‌نه‌کاو زوانوو وێشا. که‌سانێوه پێسه: «حه‌مه‌عه‌لی جه‌مالزادٚه«، «عه‌لی ئه‌کبه‌ر دێهخودا»، «سادێق هه‌دایه‌ت»، «جه‌لال ئال ئه‌حمه‌د»، «سه‌مه‌د بێهڕه‌نگی»، «ئه‌حمه‌د شاملوو» و که‌سانێته‌ر جه ده‌وره جۆر به جۆره‌کانه تاوانشا به جه‌م¬ که‌ردٚه‌ی ڕه‌سم و ڕسوومه کۆنه‌کا خزمه‌تێوی شایان به زوانی فارسی که‌را. ڕه‌نگا ئێمه واچمێ ده‌ی ئادٚێ ده‌سه‌ڵات په‌شتیشاوه بیه‌ن ، ئێمه چێش؟کە ئینەیچە یاگێ سەرەنجیەنە.
دمای چندٚ ساڵا تەلاش و کۆشش بە زەحمەت و پاڵپشتی دۆس و برادەرام گۆرانیەی هەورامیەم کەردٚە بە کتیبوو "چریکەی ئەهوورایی" و وستەم وەروو دەسیتا هەرچندە وێم مزانوو هاڵی جە عەیب و ئیرادٚی نیا بەڵام ئانەیچە مزانوو کە وانەرە سەبوورەو با گوزەشتەکێ دیاروو هەورامانی جە ڕوانگەوگەورەیی وێشاوە تەماشەش کەراو عەیب و ئیرادٚەکاش پێسە هەدیێوی پەیم کیاناوە.هاڵەکۆکیەنە سۆقاتوو شوانەی و ڕانوو مەلەکۆڕیم ئاوردٚەن دیواخانوو سڵێمانی.
بویەرە تەقسیر نادانیم کەردٚەن
گەورە جە تەقسیر نادٚان ویەردٚەن
*****
پس از سالها تلاش جهت حفظ و نگهداری زبان مادری اورامی از یک طرف و کتابت (آواز)گورانی های این زبان از سویی دیگر،اخیرا در کتابی تحت عنوان"چریکه ی ئەهوورایی"گورانی اورامی را به این زبان مرقوم ، که امیدوارم با تمام کاستیها و نقصانهایش که بدون شک بری از ایراد و اشکال نمی باشد بتواند درمدرسه قلم نویسندگان و اندیشمندان این مرزو بوم به تلمذ بنشیند.برگ سبزیست تحفه درویش و ران ملخیست در محضر سلیمان.
"وەلی فەتاحی"
96/10/25
